Η σημασία των πειραμάτων στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών είναι αδιαμφισβήτητη. Σύμφωνα με τους Bruner και Piaget ο μαθητής μαθαίνει και διατηρεί τη γνώση, όταν συμμετέχει, ενεργεί και ανακαλύπτει τη γνώση μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες. Με την πειραματική διδασκαλία διεγείρεται η περιέργεια και το ενδιαφέρον του μαθητή. Δεν δέχεται τη γνώση αλλά την κατακτά. Έρχεται κοντύτερα στη φύση των Φυσικών Επιστημών που είναι η δοκιμή, η παρατήρηση, η επεξεργασία δεδομένων και τελικά η αποδοχή ή η απόρριψη. Γίνεται ο ίδιος ένας μικρός επιστήμονας – πειραματιστής, γοητεύεται από την πειραματική διαδικασία και το μάθημα και τελικά εμπεδώνει απόλυτα τη διδακτέα ύλη.
Είναι όμως κοινός τόπος ότι στην Γ Λυκείου ελάχιστα πειράματα πραγματοποιούνται ή και καθόλου. Πολλές φορές καθαρά πειραματικές διαδικασίες διδάσκονται σχεδιασμό των σκευών και οργάνων στον πίνακα ( π.χ. κατά τη διδασκαλία της Ογκομέτρησης σχεδιάζονται η προχοΐδα και η κωνική φιάλη με το άγνωστο διάλυμα). Αυτό οφείλεται κυρίως στην πίεση του χρόνου “να βγει η ύλη”, στην έλλειψη αντιδραστηρίων και υλικών, στο ότι πολλά πειράματα δεν πετυχαίνουν εύκολα ή δεν προκύπτουν ακριβή αποτελέσματα. Κάποια πειράματα, για να έχουν εκπαιδευτική αξία, απαιτούν τόσο μεγάλη ακρίβεια μετρήσεων, που είναι αδύνατο να επιτευχθεί με τα όργανα ενός σχολικού εργαστηρίου (π.χ. η μεταβολή της Kw με τη θερμοκρασία). Εδώ παρουσιάζεται μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία της Ιοντικής Ισορροπίας (Χημεία Γ’ Λυκείου Θετικής Κατεύθυνσης) και της Θερμοδυναμικής (Χημεία Β’ Λυκείου Θετικής Κατεύθυνσης). Γίνεται προσπάθεια αξιοποίησης των δυνατοτήτων που μας προσφέρει η Τεχνολογία και η Πληροφορική, χωρίς όμως τον παραγκωνισμό, αλλά την αναβάθμιση της κλασικής και δοκιμασμένης μεθόδου διδασκαλίας. Χρησιμοποιείται λογισμικό για την εκτέλεση “εικονικών πειραμάτων”, διότι έτσι εξοικονομείται χρόνος και προκύπτουν ακριβείς “πειραματικές μετρήσεις”.
Βέβαια κανένα εικονικό πείραμα δεν μπορεί να αντικαταστήσει, και ως προς την εκπαιδευτική αξία, το πραγματικό, το οποίο και πρέπει να προτιμάται, όποτε είναι δυνατό.
Κατά την προτεινόμενη εδώ μέθοδο παράλληλης διδασκαλίας:
- Το υπό μελέτη φαινόμενο (η άσκηση ή το πρόβλημα) προσομοιώνεται, με χρησιμοποίηση κατάλληλου λογισμικού, σε εικονικό πείραμα. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να θέτουν οι ίδιοι τις παραμέτρους του “πειράματος”.
- Το ίδιο φαινόμενο αντιμετωπίζεται παράλληλα και με τον κλασικό τρόπο διδασκαλίας. Οι μαθητές επιλύουν υπολογιστικά το πρόβλημα που έχουν θέσει στο λογισμικό ή απαντούν στις ερωτήσεις στηριζόμενοι στη θεωρία που έχουν διδαχθεί.
- Σε κάθε βήμα συσχετίζουν και επαληθεύουν τις μετρήσεις του πειράματος με τα αποτελέσματα των δικών τους υπολογισμών.
- Οι μαθητές βλέπουν ή εκτελούν το πείραμα και ταυτόχρονα εργάζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις των θεμάτων των Πανελλαδικών Εξετάσεων.
Ευχαριστούμε, εκ των προτέρων, τους συναδέλφους, που θα μας επισημάνουν λάθη, παραλείψεις και θα μας προτείνουν τρόπους βελτίωσης αυτής της προσπάθειας.
Αστέριος Ι. Κούτσιανος – Χημικός, ΜSc – Υπεύθυνος Ε.Κ.Φ.Ε. Κοζάνης
Συνημμένα αρχεία